Các giai đoạn chuyển đổi AIS-AIM tại Việt Nam

Trong những năm gần đây, hòa chung xu thế khu vực và thế giới cũng như yêu cầu nâng cấp các khối hệ thống hàng không (ASBU), Việt Nam đang từng bước thực hiện lộ trình chuyển đổi từ Dịch vụ Thông báo tin tức hàng không (AIS) sang Quản lý tin tức hàng không (AIM).

“Mục tiêu của dịch vụ AIS là nhằm đảm bảo luồng tin tức/dữ liệu hàng không cần thiết cho sự an toàn, điều hoà, hiệu quả của hoạt động bay”. Tuy nhiên, các sản phẩm AIS dạng bản giấy hay các điện văn được truyền phát qua mạng viễn thông cố định hàng không (AFTN) không còn đáp ứng được các yêu cầu của hệ thống Quản lý không lưu (ATM) hiện đại, đòi hỏi có dữ liệu chính xác, kịp thời, dạng điện tử có thể trao đổi được. Vì vậy, AIS phải chuyển đổi sang AIM, chuyển đổi từ tập trung vào các sản phẩm bản giấy riêng lẻ sang tập trung vào dữ liệu được cung cấp và quản lý với nhiều cách thức khác nhau. “Mục tiêu của AIM là tin tức hàng không dạng số đáp ứng đúng yêu cầu khai thác, đúng lúc, kịp thời”.

Nhằm hỗ trợ các quốc gia thực hiện chuyển đổi cũng như đảm bảo sự chuyển đổi đồng đều giữa các quốc gia, các khu vực trên toàn cầu; Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) đã phát triển lộ trình chuyển đổi từ AIS sang AIM gồm ba giai đoạn với 21 chương trình.

  • Giai đoạn 1: Củng cố (gồm 4 chương trình);
  • Giai đoạn 2: Tiến tới kỹ thuật số (gồm 9 chương trình);
  • Giai đoạn 3: Quản lý tin tức (gồm 8 chương trình).

8-6-_AIS_3

Lộ trình chuyển đổi AIS – AIM theo ICAO (Nguồn sưu tầm)

Tại Việt Nam, Cục Hàng không Việt Nam đã ban hành Quyết định số 1810/QĐ-CHK ngày 10/9/2015 nhằm chỉ đạo các cơ quan, đơn vị liên quan lập kế hoạch và triển khai thực hiện chuyển đổi AIS – AIM. Quyết định này cũng bao gồm lộ trình ba giai đoạn, 21 chương trình và phân công nhiệm vụ cho các cơ quan, đơn vị liên quan triển khai thực hiện chuyển đổi.

GIAI ĐOẠN 1: CỦNG CỐ

Giai đoạn 1 của lộ trình chuyển đổi gồm 4 chương trình:

  • P-03: Giám sát sự tuân thủ theo Chu kỳ AIRAC (Adherence to AIRAC)
  • P-04: Giám sát sự khác biệt của các quốc gia so với Phụ ước 4 và Phụ ước 15 (Annex differences)
  • P-05: Áp dụng Hệ tọa độ toàn cầu (WGS-84)
  • P-17: Chất lượng (Quality management systems)

P-03: Giám sát sự tuân thủ theo Chu kỳ AIRAC (Adherence to AIRAC)

Chu kỳ kiểm soát và điều chỉnh tin tức hàng không (AIRAC) là một khái niệm gắn liền với việc phát hành tin tức hàng không. Mỗi chu kỳ gồm 28 ngày với các ngày có hiệu lực của tin tức đều rơi vào Thứ 5. Một năm có khoảng 13 chu kỳ AIRAC.

Theo quy định, đối với những thay đổi quan trọng, đòi hỏi phải cập nhật cơ sở dữ liệu, điều chỉnh sơ đồ/bản đồ hàng không, huấn luyện người lái/kiểm soát viên, thậm chí yêu cầu bổ sung tính năng tàu bay, việc phát hành tin tức phải tuân thủ chu kỳ AIRAC. Ðiều này có nghĩa là:

  • Trung tâm Thông báo tin tức hàng không cần nhận tin tức để biên soạn ấn phẩm và trình Cục Hàng không Việt Nam phê duyệt ít nhất 56 ngày trước ngày có hiệu lực của tin tức;
  • Trung tâm Thông báo tin tức hàng không cần phát hành tin tức đã đuợc Cục Hàng không Việt Nam phê duyệt ít nhất 42 ngày trước ngày có hiệu lực của tin tức;
  • Người sử dụng tin tức phải nhận được tin tức phát hành theo AIRAC ít nhất 28 ngày trước ngày có hiệu lực của tin tức để có đủ thời gian cập nhật, xử lý.

08-6_AIS_4

Phát hành tin tức theo chu kỳ AIRAC

Khi chuyển đổi sang AIM, việc tuân thủ theo chu kỳ AIRAC càng trở nên cần thiết do tất cả các hoạt động bay đều phụ thuộc vào dữ liệu và cơ sở dữ liệu được cập nhật kịp thời. Do đó, Cục Hàng không Việt Nam đang thực hiện giám sát chặt chẽ các cơ quan, đơn vị trong việc tuân thủ công bố tin tức hàng không theo chu kỳ AIRAC để đảm bảo an toàn cho hoạt ðộng bay.

P-04: Giám sát sự khác biệt của các quốc gia so với Phụ ước 4 và Phụ ước 15 (Annex differences)

ICAO đưa ra các tiêu chuẩn và khuyến cáo thực hành để các quốc gia tuân thủ, áp dụng thống nhất. Tuy nhiên, có một số tiêu chuẩn và khuyến cáo không phù hợp để áp dụng đối với một số quốc gia. Do đó, theo quy định, quốc gia có thể không áp dụng nhưng phải công bố các khác biệt trong AIP của quốc gia mình (Mục GEN 1.7).

Trong lộ trình chuyển đổi sang AIM hiện nay, có một số quốc gia chưa thể tuân thủ tất cả các tiêu chuẩn và khuyến cáo thực hành trong Phụ ước 4 – Sơ đồ/bản đồ hàng không và Phụ ước 15 – Dịch vụ thông báo tin tức hàng không. Việt Nam thuộc số ít các quốc gia không có khác biệt so với các tiêu chuẩn và khuyến cáo thực hành nêu trong các phụ ước này.

P-05: Áp dụng Hệ tọa độ toàn cầu (WGS-84)

“Hệ tọa độ toàn cầu (WGS-84) là tiêu chuẩn áp dụng cho hàng không theo hệ quy chiếu ngang và mực nước biển trung bình (MSL) theo hệ quy chiếu dọc”.

Các loại dữ liệu hàng không đều được công bố theo WGS-84. Có thể nói, WGS-84 là điều kiện tiên quyết để chuyển đổi sang AIM. Từ năm 1998, các tọa độ của Việt Nam đều được công bố theo WGS 84.

08-6-_AIS_5

Dữ liệu theo WGS-84 được sử dụng trên tàu bay (Nguồn sưu tầm)

P-17: Chất lượng (Quality management systems)

Theo ICAO, các hệ thống Quản lý chất lượng (QMS) phải được áp dụng và duy trì tại tất cả các giai đoạn cung cấp dịch vụ AIS (nhận và/hoặc khởi tạo, đối chiếu, chỉnh sửa, định dạng, xuất bản, lưu trữ và phát hành tin tức/dữ liệu hàng không).

8-6-_AIS_6

Áp dụng QMS  trong các giai ðoạn cung cấp dịch vụ AIS (Nguồn sưu tầm)

Hệ thống quản lý chất lượng nên tuân theo ISO. 9000 về các tiêu chuẩn đảm bảo chất lượng,được một tổ chức xác nhận. Hệ thống quản lý chất lượng của dịch vụ AIS nên tuân theo ISO 9001:2008 và đến tháng 9/2018 là ISO 9001: 2015.

Sau một thời gian thực hiện áp dụng hệ thống quản lý chất lượng bắt đầu từ giai đoạn chuẩn bị, lập kế hoạch, thiết kế cho đến triển khai thử nghiệm, tháng 1/2016, Trung tâm TBTTHK được tổ chức chứng nhận DAS (Vương quốc Anh) cấp chứng nhận Hệ thống quản lý chất lượng dịch vụ Thông báo tin tức hàng không và thiết kế phương thức bay phù hợp tiêu chuẩn ISO 9001: 2008. Đến nay, hệ thống quản lý chất lượng này vẫn được áp dụng, duy trì và cải tiến liên tục, nhờ đó chất lượng cung cấp dịch vụ đã được cải thiện rất nhiều.

Để có một nền tảng vững chắc khi thực hiện chuyển đổi sang AIM, Việt Nam phải hoàn thành 4 chương trình trong Giai đoạn 1. Tại Hội nghị nhóm chuyên trách thực hiện Quản lý tin tức hàng không lần thứ 12 (AAITF/12) năm 2017 do ICAO khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tổ chức, Việt Nam đã báo cáo hoàn thành 100% các chương trình chuyển đổi Giai đoạn 1.

 

Nguồn: vatm.vn